زخم‌های اجتماعی در قالب جنایی
۱. ساختار کلاسیکِ نوآورانه
«دختری با نشان اژدها» در ظاهر، یک داستان جنایی‌ست؛ قتل، کارآگاه، سرنخ و معما. اما استیگ لارسن، با افزودن عناصر روان‌شناختی و اجتماعی، فراتر از ژانر می‌رود. داستانی که به‌جای پلیس، روزنامه‌نگار و هکر را در مرکز خود می‌گذارد. با تغییر زاویه‌ی دید و راوی، مخاطب درگیر معمایی چندوجهی می‌شود. زمان، خاطره و حافظه در خدمت ایجاد تعلیق‌اند. لارسن از ساختار سنتی، استفاده‌ای مدرن می‌برد. این رمان هم ژانری‌ست، هم فراتر از ژانر.

۲. شکاف میان حقیقت و قانون
یکی از تم‌های اصلی رمان، شکاف عظیم میان حقیقت و قانون است. آن‌چه واقعی‌ست، اغلب پذیرفته نمی‌شود. و آن‌چه قانونی‌ست، الزاماً عادلانه نیست. بلومکویست از ساختار رسمی رانده می‌شود، اما در عمل حقیقت را کشف می‌کند. لیزبت نیز قربانی قانونی‌ست که مدعی حمایت از اوست. سیستم قضایی، کارآمد نیست؛ فقط چهره‌ای دارد. شخصیت‌ها با مبارزه‌ی شخصی‌شان، به جبران این نقص می‌پردازند. این پیام رمان است: گاهی عدالت، فقط با عصیان حاصل می‌شود.

۳. نقد سرمایه‌داری شمالی
لارسن از اسکاندیناوی چهره‌ای می‌سازد که با تصویر آرام و موفق آن تفاوت دارد. خانواده‌ی وانگر نماد سرمایه‌داری‌ای‌ست که پشت نقاب مدرن، فاسد شده. کارتل‌های اقتصادی، فساد دولتی، روزنامه‌نگاری خاموش‌شده... همه‌چیز نشانه‌ی فرسایش اخلاقی جامعه‌ست. پول، قدرت، و پنهان‌کاری از اسکاندیناوی، تصویری خشن‌تر می‌سازد. لارسن می‌خواهد بگوید: فساد، فقط مربوط به جهان سوم نیست. خطر از دل پیشرفته‌ترین جوامع می‌آید.

۴. زن، قربانی و مبارز
رمان پر از زنان آسیب‌دیده است، اما هیچ‌کدام منفعل نیستند. لیزبت، مهم‌ترین‌شان، خود قربانی خشونت است، اما برای نجات خود می‌جنگد. زنانی که سکوت نکردند، حتی اگر بهایش سنگین بود. این بازنمایی، فمینیستی اما شعاری نیست. خشونت علیه زنان، نه به‌عنوان سوژه‌ای احساسی، بلکه به‌مثابه واقعیت اجتماعی مطرح شده. و راه مقابله، در اختیار خود زنان است. رمان، زبانی برای بازگویی سکوت زنان ساخته است.

۵. رابطه‌ی شکسته، اتحاد ضروری
بلومکویست و لیزبت از دو دنیای متفاوت‌اند. یکی محصول روشنفکری و رسانه، دیگری فرزند خیابان‌ها و یتیمی و پرورشگاه. اما همین تضاد، رمز قدرت‌شان می‌شود. در روند داستان، میان این دو اعتماد ساخته می‌شود. اعتماد، نه آسان، بلکه بر بستر درد. این رابطه، الگویی از پیوند غیرمنتظره در جهانی‌ست که پیوستگی را نابود کرده. آن‌ها دشمنان ساختارند، اما در کنار هم، سازنده‌ی روایت می‌شوند.

۶. شکستن چرخه‌ی سکوت
در هسته‌ی اصلی داستان، چرخه‌ای از سکوت وجود دارد. سکوت خانواده، سکوت رسانه، سکوت قانون. هرچه شخصیت‌ها بیشتر حرف می‌زنند، سکوت بزرگ‌تر می‌شود. اما در پایان، این چرخه شکسته می‌شود. افشاگری، حتی اگر همه‌چیز را اصلاح نکند، آغاز مقاومت است. «دختری با نشان اژدها» قصه‌ی گشودن لب‌هاست؛ حتی وقتی فریاد سودی ندارد. شکستن سکوت، اولین گام برای ایستادن در برابر تاریکی است.